|
UVOD U FIZIOLOGIJU i FIZIOLOGIJA ŽIVOTINJA
|
|
Fiziologija je prirodna nauka koja se bavi proučavanjem i tumačenjem fizičkih i hemijskih faktora odgovornih za nastanak, razvoj i tok života, sa posebnim akcentom na mehanizme koji nadziru i regulišu životne procese, tj. održavaju homeostazu. Ona se bavi načinom funkcionisanja svih živih bića, od najjednostavnijih virusa do složenih višećelijskih organizama kakav je čovek. Ime fiziologija potiče od grčkih reči physis (φυσις - priroda) i logos (λόγος - nauka).
Nekada se smatralo da je ona jedna od disciplina anatomije, međutim sada je fiziologija posebna nauka koja ima svoje naučne discipline.
Fiziologija je i analitička i sintetska nauka. Analitička je zbog toga što izučava pojedinačne, raščlanjene fiziološke procese na različitim nivoima biološke organizacije. Sintetska je zbog toga što brojne procese posmatra objedinjene na nivou celog organizma.
Zbog toga možemo reći da su predmeti izučavanja fiziologije svi nivoi organizacije živih sistema: ćelije, tkiva, organi, organski sistemi i organizam kao celina.
Kako svaki oblik života ima specifične funkcionalne osobine. Zbog toga se veliko područje fiziologije može podeliti na fiziologiju biljaka i fizologiju životinja.
Fiziologija životinja (opšta i sistemska) proučava osnovne principe po kojima različiti životinjski organizmi funkcionišu. Važnu ulogu u proučavanju životinja imaju i uporedna fiziologija koja proučava sličnosti i razlike između određenih životinjskih vrsta kao i ekološka fiziologija koja proučava načine na koje životinje sarađuju sa okolinom.Promene pojedinih fizioloških osobina kroz vreme i nastanah novih pod uticajem prirodne selekcije proučava evoluciona fiziologja. Kao posebna grana u fiziologiji izdvaja se fiziologija čoveka.
Fiziologija je u korelaciji sa ostalim prirodnim naukama, a pre svega u vezi sa:
- Anatomijom-da bi se proučili životni procesi, neophodno je poznavanje građe ćelija, organa, organizma.
- Fizikom i hemijom-životni procesi koji se odigravaju u ćeliji i organizmu odigravaju se po zakonima fizike i hemije npr. disanje, razmena gasova, delovanje enzima, procesi u nervnim i mišićnim ćelijama
- Biohemijom
- Molekularnom biologijom i genetikom
Važnost fiziologije kao nauke možemo posmatrati iz ugla fundamentalnog tj. teorijskog i praktičnog.
Fundamentalni (teorijski) značaj se ogleda u uočavanju sličnosti i razlika između vrsta.
Praktični značaj se ogleda u primeni eksperimentalnih nalaza sa životinja na čoveka. Fiziologija leži u osnovi savremene i naučne medicinske prakse. Sa proširavanjem znanja o funkcionisanju i poremećaju funkcionisanja ćelija, tkiva i organa lakše se razvijaju novi i efikasniji načini prevencije, dijagnoze i lečenje bolesti i poremećaja kako kod čoveka tako i kod ostalih životinja (veterina).
Fundamentalni (teorijski) značaj se ogleda u uočavanju sličnosti i razlika između vrsta.
Praktični značaj se ogleda u primeni eksperimentalnih nalaza sa životinja na čoveka. Fiziologija leži u osnovi savremene i naučne medicinske prakse. Sa proširavanjem znanja o funkcionisanju i poremećaju funkcionisanja ćelija, tkiva i organa lakše se razvijaju novi i efikasniji načini prevencije, dijagnoze i lečenje bolesti i poremećaja kako kod čoveka tako i kod ostalih životinja (veterina).
Zanimljivost
Naš najpoznatiji fiziolog bio je Ivan Đaja. Ivan Đaja je bio srpski biolog i fiziolog, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i osnivač Fiziološkog zavoda (1910) i prve Katedre za fiziologiju među Južnim Slovenima. Njegov životni moto je bio Nulla dies sine experimentum ili Nijedan dan bez eksperimenta. Osim toga što je bio jedan od najvećih srpskih naučnika - fiziolog i biolog, osnivač naučne fiziologije zasnovane na eksperimentalnim osnovama i međunarodno priznate "Beogradske fiziološke škole", član srpske i francuske akademije nauka i dobitnik prestižnih međunarodnih naučnih priznanja - Ivan Đaja je ostao upamćen i kao filozof, književnik, rektor Beogradskog univerziteta, prvi dopisnik "Politike" iz inostranstva i umešni flautista, ali i kao čovek slobodnog duha koji je nesputano izražavao svoje stavove i bio spreman za to da plati punu cenu, u zemlji u kojoj nije morao da živi i koja, prečesto, ne shvata značaj svojih velikana. Đaja je dao veliki doprinos u istraživanjima o enzimima, matabolizmu i telesnoj temperaturi.
Naš najpoznatiji fiziolog bio je Ivan Đaja. Ivan Đaja je bio srpski biolog i fiziolog, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i osnivač Fiziološkog zavoda (1910) i prve Katedre za fiziologiju među Južnim Slovenima. Njegov životni moto je bio Nulla dies sine experimentum ili Nijedan dan bez eksperimenta. Osim toga što je bio jedan od najvećih srpskih naučnika - fiziolog i biolog, osnivač naučne fiziologije zasnovane na eksperimentalnim osnovama i međunarodno priznate "Beogradske fiziološke škole", član srpske i francuske akademije nauka i dobitnik prestižnih međunarodnih naučnih priznanja - Ivan Đaja je ostao upamćen i kao filozof, književnik, rektor Beogradskog univerziteta, prvi dopisnik "Politike" iz inostranstva i umešni flautista, ali i kao čovek slobodnog duha koji je nesputano izražavao svoje stavove i bio spreman za to da plati punu cenu, u zemlji u kojoj nije morao da živi i koja, prečesto, ne shvata značaj svojih velikana. Đaja je dao veliki doprinos u istraživanjima o enzimima, matabolizmu i telesnoj temperaturi.
